Ajurweda opiera swoje założenia na głębokim zrozumieniu człowieka jako całości – ciała, umysłu i ducha. Ajurweda nie skupia się wyłącznie na leczeniu chorób, ale na ich zapobieganiu poprzez harmonijne życie, które jest zgodne z naturą i jej rytmami. W jej filozofii istnieją trzy główne filary zdrowia: jedzenie, sen oraz uregulowana, etyczna aktywność seksualna. Te trzy elementy są postrzegane jako fundamenty utrzymania równowagi fizycznej, emocjonalnej i duchowej. Głębsze zrozumienie i wdrożenie tych zasad w codziennym życiu może prowadzić do większego dobrostanu i harmonii z otaczającym światem.

1. Jedzenie sattwiczne – pożywienie dla ciała i ducha

Sattwa to jedna z trzech gun w ajurwedzie. Jest symbolem czystości, harmonii, równowagi i jasności umysłu. W diecie oznacza to spożywanie żywności, która wspiera rozwój duchowy, stabilność emocjonalną i zdrowie fizyczne. Według ajurwedy to, co jemy, ma bezpośredni wpływ nie tylko na nasze ciało, ale także na umysł i ducha. Dlatego wybór odpowiedniego pożywienia ma ogromne znaczenie.

Jedzenie sattwiczne jest uważane za najbardziej korzystne dla zdrowia, ponieważ jest czyste, naturalne i odżywcze. Sattwiczne jedzenie jest przygotowywane w sposób, który minimalizuje straty składników odżywczych, a jednocześnie zachowuje energię życiową (prana) pochodzącą z natury. Nie chodzi tylko o to, co jemy, ale również o sposób, w jaki jedzenie jest przygotowywane i spożywane. Zgodnie z ajurwedą, sposób, w jaki jedzenie jest gotowane i spożywane, wpływa na jego energię. Posiłki przygotowane z miłością, w spokoju i spożywane w atmosferze wdzięczności mają silniejszy, pozytywny wpływ na zdrowie.

Produkty spożywane w diecie sattwicznej:

• Świeże owoce i warzywa, które dostarczają organizmowi energii i witamin.
• Całe ziarna, takie jak ryż, pszenica i owies, które dostarczają organizmowi trwałej energii.
• Rośliny strączkowe, takie jak soczewica, fasola i ciecierzyca, bogate w białko i błonnik.
• Orzechy, nasiona, które dostarczają zdrowych tłuszczów i mikroelementów.
• Mleko i produkty mleczne, takie jak jogurt i ghee, uważane za wzmacniające i odżywcze (pod warunkiem, że są spożywane w umiarkowanych ilościach i pochodzą z etycznych źródeł).

Zioła i przyprawy, takie jak kurkuma, imbir, kumin i kolendra, które wspierają trawienie i równowagę ciała.

Posiłki powinny być przygotowywane w sposób prosty, z niewielką ilością tłuszczu i przypraw, co pozwala zachować naturalne właściwości składników. Sattwiczne jedzenie jest lekkie, łatwostrawne i odżywcze, co sprzyja równowadze w ciele i umyśle.

 

Rola jedzenia sattwicznego w życiu codziennym

Sattwiczne jedzenie ma kluczowe znaczenie dla zdrowia fizycznego, psychicznego i duchowego. Spożywanie żywności o wysokiej wartości energetycznej sprzyja klarowności umysłu, spokojowi wewnętrznemu i wyciszeniu emocji. Zgodnie z ajurwedą, jedzenie wpływa bezpośrednio na stan umysłu. Posiłki sattwiczne są lekkie i łatwostrawne, co sprzyja harmonii w ciele i pozytywnie wpływa na emocje. Regularne spożywanie tego rodzaju jedzenia prowadzi do większej stabilności emocjonalnej, poprawy funkcji umysłowych oraz wzrostu energii życiowej. 

Sattwiczne jedzenie wpływa również na trawienie, które według ajurwedy jest kluczowe dla zdrowia. Dobre trawienie, czyli agni, jest fundamentem zdrowia – kiedy ogień trawienny działa prawidłowo, organizm jest w stanie efektywnie przyswajać składniki odżywcze, eliminować toksyny (ama) i utrzymać równowagę.

Aby wprowadzić jedzenie sattwiczne do codziennego życia, warto zacząć od małych kroków. Można spróbować:

• Wprowadzić więcej świeżych warzyw i owoców do diety.
• Ograniczyć lub całkowicie zrezygnować z mięsa (więcej w artykule Dieta wegetariańska w Ajurwedzie)
• Ograniczyć przetworzoną żywność, fast foody i produkty o dużej zawartości cukru.
• Przygotowywać posiłki w spokojnej atmosferze, z miłością i wdzięcznością.
• Zjadać przygotowane jedzenie w czasie 30 min od ugotowania (nie odgrzewać, nie gotować na kilka dni)
• Spożywać posiłki w regularnych porach dnia, z umiarem, unikając przejadania się.
• Unikać jedzenia w pośpiechu, przed telewizorem czy komputerem.

Przywiązując wagę do jakości spożywanych posiłków i sposobu, w jaki je przygotowujemy i konsumujemy, możemy znacząco poprawić nasze samopoczucie i zdrowie.

2. Uregulowany sen – klucz do regeneracji

Sen jest jednym z najważniejszych aspektów zdrowia według ajurwedy, ponieważ to właśnie podczas snu ciało i umysł regenerują się i odnawiają. Ajurweda uważa sen za czas, w którym organizm naprawia uszkodzenia, odbudowuje siły witalne i przywraca równowagę energetyczną. Jakość snu jest bezpośrednio związana z ogólnym stanem zdrowia, dlatego odpowiednia ilość i jakość snu są kluczowe dla zachowania harmonii w ciele i umyśle. 

Ajurweda kładzie nacisk na indywidualne podejście do snu, dostosowane do typu doszy (Vata, Pitta, Kapha). Każda dosza ma swoje unikalne cechy, które wpływają na potrzeby dotyczące snu:

• Vata: Osoby z dominującą doszą Vata mają tendencję do nieregularnego snu, często mają problemy z zasypianiem, ich sen może być przerywany i krótki. Potrzebują regularnej rutyny i technik relaksacyjnych, aby zapewnić sobie głęboki, regenerujący sen.
• Pitta: Osoby z doszą Pitta mogą mieć tendencję do budzenia się w nocy, Ważne jest, aby osoby te unikały nadmiernego stresu i gorących, ciężkich posiłków przed snem.
• Kapha: Osoby z dominującą doszą Kapha mają tendencję do dłuższego snu i mogą czuć się senne nawet po długim wypoczynku. Dla Kaphy kluczowe jest wstawanie wcześnie rano, aby uniknąć stagnacji energetycznej.

Niezależnie od dominującej doszy, sen powinien być regularny, głęboki i odbywać się w odpowiednich porach. Ajurweda sugeruje, że najlepszy czas na sen to godziny od 22:00 do 6:00 rano, ponieważ ten rytm jest zgodny z naturalnym cyklem dobowym.

 

Jak poprawić jakość snu według ajurwedy?

Ajurweda oferuje szereg wskazówek, które mogą pomóc poprawić jakość snu i uczynić go bardziej regenerującym:

1.  Kluczem do dobrego snu jest regularność – chodzenie spać i wstawanie o tej samej porze każdego dnia pomaga ustabilizować rytm biologiczny.

2.  Sypialnia powinna być miejscem spokojnym, czystym, pozbawionym nadmiaru bodźców zewnętrznych. Ważne jest, aby unikać korzystania z elektroniki przed snem, ponieważ niebieskie światło emitowane przez ekrany może zakłócać produkcję melatoniny.

3.  Praktyki relaksacyjne przed snem, takie jak medytacja, głębokie oddychanie lub łagodna joga, mogą pomóc uspokoić umysł i przygotować ciało do snu. 

4. Ciepła kąpiel z dodatkiem ziół, takich jak lawenda czy rumianek, może również wspomóc relaksację.

5.  Ajurweda zaleca stosowanie ziół, takich jak ashwagandha czy brahmi które pomagają wyciszyć układ nerwowy i promują głęboki sen.

Korzyści z regularnego i głębokiego snu

Odpowiednia ilość snu jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, hormonalnego, odpornościowego oraz trawiennego. Dobry sen poprawia koncentrację, pamięć, nastrój oraz ogólne samopoczucie. Niedobór snu może prowadzić do zaburzeń metabolicznych, osłabienia odporności, problemów psychicznych (takich jak depresja i lęki) oraz zwiększonego ryzyka chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca czy choroby serca.

3. Uregulowana, etyczna aktywność seksualna – zdrowie ciała i ducha

W ajurwedzie aktywność seksualna jest postrzegana jako istotny aspekt zdrowia i równowagi życiowej. Seksualność jest traktowana z szacunkiem i odpowiedzialnością, ponieważ ajurweda uważa energię seksualną (ojas) za bezcenną dla zdrowia fizycznego, emocjonalnego oraz duchowego. Ajurweda zaleca uregulowaną i etyczną aktywność seksualną, która powinna być harmonijna i świadoma.

Ojas to esencja siły życiowej, która jest wynikiem trawienia zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego. Ajurweda naucza, że nadmierna aktywność seksualna może prowadzić do wyczerpania ojas, co osłabia ciało, obniża odporność oraz może prowadzić do problemów emocjonalnych. Dlatego kluczowe jest, aby aktywność seksualna była umiarkowana i harmonijna, ponieważ ma ona bezpośredni wpływ na zdrowie ciała i umysłu.

Ajurweda kładzie duży nacisk na etykę i odpowiedzialność w sferze seksualnej. Aktywność seksualna powinna być praktykowana z szacunkiem do siebie i partnera, w zgodzie z zasadami moralnymi i duchowymi. Seksualność powinna być wyrazem miłości i bliskości, a nie narzędziem do zaspokajania jedynie fizycznych pragnień. W związkach, w których panuje wzajemne zrozumienie, szacunek i miłość, aktywność seksualna przyczynia się do budowania głębszej więzi emocjonalnej i wzmacniania zdrowia.

Zrównoważona aktywność seksualna ma liczne korzyści zdrowotne. Regularne, harmonijne współżycie sprzyja zdrowiu układu krążenia, poprawia nastrój, wzmacnia układ odpornościowy oraz pomaga w utrzymaniu równowagi hormonalnej. Jednak nadmierna lub niewłaściwie prowadzona aktywność seksualna może prowadzić do wyczerpania sił witalnych, co z kolei może negatywnie wpływać na zdrowie fizyczne, emocjonalne i psychiczne.

Słowem Zakończenia

Tri-upastambha czyli trzy filary dobrego zdrowia według ajurwedy – jedzenie sattwiczne, uregulowany sen oraz uregulowana, etyczna aktywność seksualna – stanowią podstawowy zestaw zasad, które pomagają w utrzymaniu równowagi ciała, umysłu i ducha. Wprowadzenie tych zasad do codziennego życia pozwala na poprawę zdrowia, zwiększenie energii oraz uzyskanie głębszego poczucia harmonii z samym sobą i otaczającym światem. 

Są to jednak podstawowe wskazówki, a my dbając o nasze zdrowie powinniśmy zadbać o dodatkowe elementy jak np. regularne ćwiczenia fizyczne, higienę ciała i umysłu, życie blisko natury i w zgodzie z naturą. 

Namaste!

~ Kinga